2021.08.12 දිනමිණ කටාරම අතිරේකය
සිළුමිණ සෑය වඳිම් රම්ය තව්තිසා භවනේ…
පූජාවලී විමසුම පසුගිය ලිපියෙන් අප විමසා බැලුවේ අබිනික්මනෙහි විසිතුරු ය. බොහෝ දෙනා කුඩා කල සිට අසා තිබූ දේට වඩා පූජාවලි කතුවරයාණන්ගේ විසිතුරු යෙදුම් පූජාවලිය නොකියවූ බොහෝ පාඨකයනට අමුතු චමත්කාරයක් රැගෙන ආ බව සැලවීම සතුටකි. බෝසතුන් මැදියම් රෑ දුටු නළඟනන්ගේ දර්ශන යශෝධරාවගෙන් රාහුලයන්ගෙන් වෙන්වීම කතුවරයා නිරූපණය කළේ තාත්වික නිමැවුමක් ලෙසිනි . ඡන්න යහළුවා ද පුබුදුවා කන්ථක අසු පිට නඟී උරුවෙලාවට වැඩි ගමන අද ලිපියෙන් අප විවරණය කරන්නේ පූජාවලියේ එකොළොස් වන පරිච්ඡේදයේ තොරතුරු ඇසුරිනි. මෙම පරිච්ඡෙදය හැඳින්වෙන්නේ බෝධිමණ්ඩල පූජා කථා නමිනි. එයින් කියැවෙන්නේ තවුස් දිවියට පිවිසීම හා සම්බන්ධ රසබර තොරතුරුය.
මෙහි පළමු අවස්ථාව වන්නේ අනෝමාවෙන් එතෙරවීමයි. මේ සංවාදය බලන්න.
“මෙසේ මාගේ බෝධිසත්වයෝ එදා රෑ නුවරින් නික්ම මහත් වූ පූජා ලදින් වැඩ එ ගංතෙර අසු රඳවාලා මේ කිනම් ගඟෙක්දැයි විචාළ දෑය. අමාත්යයා, ස්වාමීනි මේ ගඟ අනෝමා නමැයි කීය. මාගේ පැවිද්දත් අනෝමය. අලාමකයැ යි ගඟ නම අසා සතුටුව අශ්වයාට ගඟ පැනයි විළුඹෙන් සන් කළදෑය.”
අනෝමා කිඹුල්වත වෙන් කළ සීමාවය. සිදුහත් බෝසතුන් මේ දක්වා මෙම ගඟ ඉක්මවා නොගිය බව පැහැදිලිය. ගඟ විමසුවේ ඒ නිසාය. ගඟෙහි නම අනෝමාය. අනෝමා යනු අලාමක හෙවත් නොඇලීමය. කුමරු මේ ගඟ ම තම ගමනට අපූරු සංකේතයක් කර ගන්නේ එසේය.
කන්ථක අසු මෙම අනෝමාවෙන් එතෙර වන්නේ බෝසතුන් සසරින් එතෙර වීම ද සංකේතවත් කරවමිනි. එතෙරව අනෝමාවෙහි සුදු වැලි තලාව මත වූ සංවාදය ද බලන්න. අපූර්ව සංවාදයකි.
“යහළු ඡන්නය, තෝ මා පළන් ආභරණ හා මේ අශ්වයාත් නුවරට ගෙන යා. මම් මහණ වෙමියි කී දෑය. ඇමති, ස්වාමීනී මම ද මහණ වෙමි යි කී දෑය. බෝසතාණෝ කියන්නාහු තට දැන් පැවිදි නොලැබෙයි. තා මහණ වූවොතින් මේ ආභරණත් නස්සි. අශ්වයාත් එකලා වෙයි. මපියාණන් හා කුඩා මෑණියන් හා යශෝධරා දේවීන් හා මා පැවිදි වූ ලෙස් නොදනිති. එසේ හෙයින් දැනට තෝ යා.”
ඡන්න ඇමති හා සිදුහත් බෝසතුන් අතර පැවති දෘඪ මිත්රත්වය ඉතා හොඳින් පසක් කළ හොඳම අවස්ථාව මෙයයි. බෝසතුන් පැවිද්දට සුදානම් වන බව දැන්වූ විට ඡන්න ද පැවිද්දට අවසර පතයි.
බෝසතුන් වනයෙහි තනිකර දමා යන්නට ඡන්න කැමති නොවෙයි. එහෙත් බෝසතුන් එය වළකන්නේ කාරණා කීපයක් හේතුවෙනි. ඡන්නට පැවිද්දට මෙය අවස්ථාව නොවන්නේ මේ පණිවුඩය බිරිඳට , මවට , පිය රජුට දැන්වීම කළ යුතු එකම පණිවුඩකරුවා ඔහු වන බැවිනි. වෙන කිසිවෙකු ඒ සඳහා නැත.
බෝසතුන් ආපසු මාලිගාවට නොයන්නට පැමිණි මෙම ගමනේදි ඒ බව දැන ගත් විට කම්පා වන තිදෙනෙකු මාලිගාවෙහි සිටින බව බෝසත්හු දනිති. එය සිහි කරන්නේ ද තරමක ශෝකාකූලවය. ඔවුන් සනසන්නට සිටින එකම කෙනා ද ඡන්නය. එබැවින් ඡන්නගේ ඉල්ලීම බැහැර කරන්නේ මතු පැවිදි කර ගන්නා බවට ද පොරොන්දු වෙමිනි.
අනතුරුව පැවිදි වන්නට පෙර කෙස්වැටිය කපා දැමීම තම අතින්ම සිදු වීය. දකුණතින් කඩුව ගෙන වමතින් කෙස් වැටිය කපා අහසට හෙළන්නේ මෙවන් ප්රාර්ථනාවක් ද සහිතවය. කෙසේ ප්රාර්ථනාවක් ද යත්,
“ඉදින් ඒකාන්තයෙන් මම බුදු වෙම් නම් මේ කෙස්වැටි අහසෙහි රඳවයි. බුදු නොවෙම් නම් බිම වැටේවායි අධිෂ්ඨාන කොට අහසට දැමුදෑය. ඒ කෙස් වැටිය සතර ගවුවක් අහසට නැඟී කාළහංස රාජයකු සේ ලීලෝපේතව සිටියේය. එකෙණෙහි ශක්ර දේවේන්ද්රයා රුවන් කරඬුවකින් ඒ කේශධාතු පිළිගෙන ශක්ර භවනයට ගෙන ගොස් සිළුමිණි සෑ නම් දාගැබක් මවා දෙදෙව් ලෝ වැසියන් ගෙන දැන් දක්වා පූජා කෙරෙයි.”
බෝසතුන් තමනගේ බුද්ධත්වය උරගා බැලූ අවස්ථාවක් වශයෙන් මෙම අවස්ථාව දැක්විය හැකි වෙයි. තමා ආ ගමනේ අවසන් පැතුම ස්ථිරව ම සිදුවේදෝ නොවේදෝ හෝයි සැකයකින් තොරව දැන ගැනීමට මෙම පරීක්ෂණය සිදු කළහ. එයින් සාර්ථක ප්රතිඵල ලැබුණි. අහසට දැමූ කෙස් වැටිය නැවත පොළොවට වැටුණේ නැත. එය පිළිගත්තෝ දෙවියෝ ය. දෙවියන් මෙය නිදන් කොට දෙව්ලොව සැදු සෑය සිළුමිණි සෑයයි. මීට අදාළව ලියැවුණු අපූරු සම්භාව්ය ගීයකින් අප ගීත සාහිත්යය ද පෝෂණය වෙයි.
සිළුමිණ සෑය වදිම් රම්ය තව්තිසා භවනේ –
පතමින ශාන්ත අමා සුන්දර සම්පත් නිවනේ
ගලනා මිණි කද සේ නිල් සිසිල් ජලෙන් හොබනා –
ලංකාර වූ අනෝමා හා ලංකාර වු අනෝමා ගංගා තීරෙදි එදිනා
සිරිමත් සිරි සිදුහත් කපාලා තමන් හිසකේ –
මම මතු බුදු වේ නම් රැඳේවයි සිතා ගුවනේ
අහසේ දැමු එලෙසා සක් රජුන් මහත් තෙදිනා –
රැගෙනා සංතොසිනේ රම්ය තවුතිසා භවනේ
සිළුමිණ සෑය වදිම් රම්ය තව්තිසා භවනේ –
පතමින ශාන්ත අමා සුන්දර සම්පත් නිවනේ”
ග්රැමෆෝන් තැටියට අහමඩ් මොහිදීන් නමැත්තකු ගායනා කළ බව දැක්වෙන මෙම මධුර ගීතය පසුකාලීනව බොහෝ අය ගායනා කළ අතර සමිතා මුදුන්කොටුව ගායන ශිල්පිනියගේ ගායනය නිතර ඇසෙයි. බුදු වන්නට ගිය බෝසත් සිරිතේ පළමු පියවර මෙසේ චමත්කාර ගීයකට පවා නැංවීමෙන් එම අවස්ථාවේ උත්කර්ෂය පිළිබද තවත් කවර කථාද?
අනතුරුව ඝටීකාර බ්රහ්මයා පිදූ සිවුරු පොරවා උතුම් වූ තවුස් දිවියට ප්රවේශ විය. ඒ මොහොතෙහි ද තමන් එතෙක් ඇඳ සිටි කසී සළුව බුදු බව ඉටා ආකාශයට දැමිණි. එයට වූයේ ද පෙර සේ ම මෙවර මහා බ්රහ්මයා පැමිණ මෙම කසී සළුව තම දෝතට ගෙන බ්රහ්ම ලෝකයට රැගෙන ගොස් නිදන් කොට සෑයක් බැඳීමයි. එය “සළුමිණිසෑය” වෙයි.
මේ අනුව සිද්ධාර්ථ බෝසතුනගේ තාපස ප්රවේශය පුදුම එළවන අසිරිමත් සිදුවීම් රාශියකින් යුතු වීම බුදු වන උතුමෙකුගේ ශ්රේෂ්ඨත්වය ලොවට කියා පෑමකි. බුදුපුත් තෙරණුවෝ මෙතරම් අසිරියෙන් මෙම තොරතුරු වර්ණනාවට ලක් කරන්නේ දඹදෙණි යුගයේ සමාජය වෙතට බුදු හිමියන් කැඳවීමේ අරමුණ ද පෙරදැරිව ය.
මහාචාර්ය අගලකඩ සිරිසුමන හිමි
සිංහල අංශය, කොළඹ විශ්වවිද්යාලය
