2021 ඔක්තෝබර් 14 – දිනමිණ කටාරම අතිරේකය
සුජාතාවගේ බාරය සහ බෝසතුන් දුටු සිහින පහ
පසුගිය ලිපියෙන් අප සාකච්ඡා කළේ බෝසත් බිම්සර හමුව ගැනය. අප දැන සිටි මෙම හමුව පූජාවලී කතුවර හිමියන් දකින්නේ එදා එතැන සිට එය සජීවී ලෙසින්ම දුටුවකු සේය. එබැවින් එය රමණීය අරුත් ප්රතිපාදනයෙහි සමත්ය. අද ලිපිය වෙන් කරනු ලබන්නේ අනතුරුව වූ වැදගත්ම සිදුවීම් වූ සුජාතා සිටු දේවියගේ බාරය වෙනුවෙන් පෙර සූදානමක් ලෙස බෝසතුන් දුටු සිහින පහ පිළිබඳ වැනුම් ඉදිරිපත් කිරීම පිණිසය.
සුජාතා සිටු දියණියගේ බාරය නූතන ලාංකේය ජන සමාජයේ පැතිකඩක් විවරණය කෙරෙන්නකි. විශේෂයෙන් බුදු දහම හා බුද්ධාගම යනුවෙන් පැහැදිලිව අප සමාජයෙහි අංශ දෙකක් හඳුනාගත හැකිය. ත්රිපිටක ධර්මය බුදු දහමයි. එයින් පරිබාහිරව ජනතාවගේ ඇදහිලි විශ්වාස පද්ධතිය බුද්ධාගමය. අපගේ සංස්කෘතියෙහි මෙය හැඳින්වෙන්නේ සිංහල බුද්ධාගම යනුවෙනි. මේ පිළිබඳව කෙරුණු පර්යේෂණ රාශියක්ම අප සතු වෙයි. මහාචාර්ය ගතාරේ ධම්මපාල හිමියන් විසින් ලියන ලද ‘සිංහල බුද්ධාගම‘ නමැති කෘතියෙහි ප්රස්තාවනාවෙහි මෙසේ දැක්වෙයි.
‘මේ අනුව මිහිඳු මාහිමියන් විසින් හඳුන්වා දෙනු ලැබූ ථෙරවාදී බුදු දහම සිංහල ආචාර්යවරුන් විසින් ස්වදේශිකයන්ගේ අදහස් උදහස් හා විශ්වාස ද සැලකිල්ලට ගනිමින් පවත්වා ගෙන එනු ලැබූ අයුරුත් බාහිර ඉගැන්වීම් ඇසුරින් සංවර්ධිත වූ අයුරුත් පැහැදිලි වෙයි. බුදු දහමේ ඇතැම් කරුණු වෙනස්ව ඇත. මේ වෙනස ඇති වීමේදී සිංහලයන්ගේ ජාතික හා දේශීය අනන්යතාව එයට පදනම්ව ඇති බව කිව යුතුය. එය අනෙකුත් ථෙරවාදී රටවල බුදු දහමින් වෙනස් වන අතර එය හැඳින්විය යුත්තේ සිංහල බුද්ධාගම නමිනි‘
මේ අනුව බුදු දහම ඇසුරින් ගොඩනැඟුණු සංස්කෘතිකාංග සිංහල බුද්ධාගම වූ බව පැහැදිලිය. මේ හැර මහාචාර්ය කොටපිටියේ රාහුල හිමියන් ද ‘බුදු සමය හා පූජා චාරිත්ර‘යනුවෙන් පළ කළ සාරවත් ලිපි සංග්රහයක වැඩිදුර තොරතුරු දැකිය හැකිය.
ලාංකේය සිංහල බුද්ධාගමෙහි ප්රධාන අංගයක් ලෙස දෙවියන් උදෙසා වන භාරහාර දැක්විය හැකිය. විශේෂයෙන් දරු සම්පත් අපේක්ෂාවෙන් කරන බාරහාර වෙනුවෙන් නවගමුව දේවාලය ප්රධාන තැනක් ගනී. විශාල පිරිස් දිනපතා මෙහි පැමිණෙති. මේ සංකල්පය පුරාණ ඉන්දියාවේ පැවති අයුරු සුජාතා සිටු දේවියගේ බාරයෙන් පෙනේ. පූජාවලිය මේ පිළිබඳ දක්වන අයුරු මෙසේය.
‘මේ වෘක්ෂයෙහි දේවතාවාණෙනි. මම් මතු සම වූ ජාති හා ධන රුව ඇති සිටකු කෙරේ සරණ රැකී කුලුඳුලෙහි පුතෙකු ලදිම් නම් එතැන් පටන් හවුරුදු පතා ලක්ෂයක් අගනා කිරි බතකින් තොපට පූජා කෙරෙම්යි යාදිනි කළාය. පසුව ඕ තොමෝ බරණැස සිටාණන් කෙරේ වැස කුලුඳුලෙහි යස නම් පුතෙකු ලදින් හවුරුදු පතා ඒ නුග ගස දේවතාවාට බිලියම් දෙයි‘
මෙවැනි බාරහාර වීම් පුරාතන ඉන්දියාවට පමණක් නොව නූතන ශ්රී ලංකාවට ද එකසේම වැදගත්ය. සුජාතා සිටු දුව ලබන පුතු මෙම බාරයේ ඵලයක්ය යන්න විශ්වාස කළ ඇය එයට කෘතවේදීත්වය පළ කරන්නේ අවුරුදු පතා වටිනාම කිරිබතකින් නුගයේ දෙවියන් පිදීමෙනි. විශේෂයෙන් පූජාවලිකරුවා මෙය දක්වන්නේ පළමුව දහසක් දෙනුන් හට වැල් මී කවා ඔවුන්ගෙන් ලද මීපැණි රසැති කිරි කකාරවා පන්සීයක් දෙනුන්ට පොවා උන්ගෙන් ලද කිරි කකාරාවා දෙසිය පනහක් දෙනුන් පොවා…. ආදී වශයෙන් අවසන දෙනුන් අට දෙනෙකුගෙන් ලද කිරිවලින්ම මෙම කිරි බත සැකසූ බවයි. තම බාරය පුදන්නට පුන්නා දාසිය පෙරාතුවම නුගය අවට පිරිසුදු කිරීමට යැවීය.
මේ අතරෙහි බෝසතාණෝ පෙර දින රැයෙහි අපූරු ස්වප්න පහක් දුටහ. මෙම ස්වප්න පහ පිළිබඳ බොහෝ දෙනා නොදනිති. පූජාවලී කතුවරයා තරම් අපූරු ලෙසින් මෙය දැක්වූ වෙනත් බුදුගුණ ග්රන්ථයක් නැත්තේය. එම සිහින මෙසේය:
01. ‘එකල එක් වේලක දක්නා සේක් මේ සා මහ පොළොව ශ්රී යහනක් කොට හිමාලය පර්වතය මාවුලාවක් කොට සතර මහා සාගරයෙහි සතර ගානය ගලා ඇඟිලි අගින් සක්වළ ගල පිරිමදිමින් උඩු බලා වැදහොත් සේක‘
02. එක් වේලෙක සුරක්ත වූ හීතණ ගසෙක් තමන් වහන්සේගේ නාභිමණ්ඩලයෙන් පැන නැගී නගුලිසක් සාව සියක් යොදුන් ව වැඩි සදෙවුලොව ගෙවා ගොස් සොළොස් බඹලොව ගෙවා ගොස් මුළු සක්වළ වසාගෙන ඉඳුනිල් මිණි සතක් සේ සිටගනී‘
03. එක්තරා එක් පණුවෝ ජාතියක් ඉතා ධවලයෝ නම. කළු වූ ඉස් ඇත්තෝ නම. මෙසේ වූ ලක්ෂ සුවහස් ගණන් පණුවෝ ඒ ඒ දිගින් අවුත් තමන් වහන්සේ සිසාරා අතුරු නොදී ගලා ගෙන දෙපත්ලේ පටන් දෙදණමඬල දක්වා පැන නැංගෝය‘
04. එක් වේලෙක අනේක වර්ණ වූ පැහැ ඇති ඉතා මනෝහර වූ රූ ඇති ලිහිණියෝ සතර දෙනෙක් සතර දිගින් දිව අවුත් බෝසතුන් පාද මූලයෙහි හිඳ ඇසිල්ලකින් තමාගේ පළමු වර්ණ හැර ඉතා සර්වාංග ධවලව ගොස් ඒක වර්ණව ගියෝය.
05. යෝජන ප්රමාණ වූ අමේධ්යපර්වතයක් (ප්රත්ය පහසුකම් පිරි) මුදුනට පැන නැගී ඔබමොබ සක්මන් කොට ඇවිදිනා සේක් කිසි අමේධ්යයකුත් ශ්රී පාදයෙහි නොවැකේ.
මෙම සිහින සියල්ල පරීක්ෂා කොට බලන බෝසතුනට වැටහී ගියේ තමන් ඒකාන්තයෙන්ම බුදුවීමේ පෙර නිමිති මේ තුළ පවතින බවයි. පළමු සිහිනය පෙන්වා දුන්නේ ඒකාන්තයෙන් බුද්ධ ඥානය ලබා මුළු ලොවෙහි තම ධර්ම චක්රය පවත්වන බවය. දෙවන සිහිනය පෙන්වා දුන්නේ තෘෂ්ණාව දුරු කොට අමා මහ නිවන් ශාන්තියෙන් මුළු ලොවට මහ සෙවණක් වන බවය. තුන්වන සිහිනයෙන් පෙන්වා දෙන්නේ බොහෝ වූ වෛනෙය ජනයෝ තමන් කරා පැමිණ තම පාද මූලයෙහි සරණ යන බවය. සිව්වන සිහිනය පෙන්වා දෙන්නේ නා නා දෘෂ්ටි ඇති බොහෝ දෙනා තමන් කරා පැමිණ නා නා ජාති ගෝත්ර හැරපියා එකම ශාක්ය පුත්රයන් වන බවය. පස්වන සිහිනය පෙන්වා දෙන්නේ තමන් අපමණ ප්රත්යලාභී වන නමුත් ඒ කිසිවක නොඇලී කටයුතු කරනා බවය.
මේ අනුව මේ සිහින බුදු වීමේ පෙර නිමිති වූ බව ඉතා පැහැදිලිය. පසුදින නුග රුක වෙත යන බෝසතාණෝ තමන් එදින ස්ථිර වශයෙන්ම සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත්වන බව දැන සිටියහ. ඒ උතුමාණන්ට එම දින කිරිබතින් දානය පුදන්නට සුජාතා සිටු දේවිය පෙර පින් කර තිබූ බව පූජාවලීකරුවාගේ විවරණය වෙයි.
මහාචාර්ය අගලකඩ සිරිසුමන හිමි
සිංහල අංශය, කොළඹ විශ්වවිද්යාලය
